NIEUWS
Echolood in de Eems
28 maart 2022
Op 10 maart is er in het kader van het Waddentools Swimway project door Rijkswaterstaat vaste echoloodapparatuur geplaatst in de Eems. Vorig jaar werd soortgelijke apparatuur ook al geplaatst in het Marsdiep. Met behulp van deze apparatuur onderzoekt Margot Maathuis het gedrag en de biomassa van vis in de Waddenzee.
De Nederlandse kustwateren zijn zeer rijk aan levende organismen, waaronder veel jonge vissoorten. De wateren van de Waddenzee in het bijzonder dienen als kinderkamer voor veel verschillende soorten. Deze zoutwaterdelta is verbonden met de Noordzee via verschillende smalle inhammen, die jaarrond door grote aantallen vissen worden gebruikt. Maar het gedrag en de aanwezigheid van de vis in de inhammen en de rol die de getijden en de dagelijkse en de seizoensgebonden ritmes spelen worden nog nauwelijks begrepen.
Echolood
Als onderdeel van haar promotieproject richt Margot Maathuis zich op het vinden van antwoorden op deze vragen met behulp van vaste echoloodapparatuur op de zeebodem. Echolood is een effectieve manier om organismen in het water te observeren door middel van geluidsgolven. Het echolood genereert ultrasone geluidsstralen die door de gehele waterkolom bewegen. Hoe troebel het water ook is, het geluid dat door de levende organismen weerkaatst wordt levert altijd een helder plaatje op. Deze onderwaterinstallaties, WBAT’s geheten, werken autonoom. Elke negentig minuten worden ze automatisch geactiveerd om gedurende enkele minuten hoge-resolutie beelden te nemen, waarna ze weer in stand-by modus gaan om de accu te sparen. De data toont zowel de individuele vissen als de scholen. Deze beelden bevatten belangrijke informatie over de zwemsnelheid, richting, omvang, diepte en hoeveelheid vis.
Eerste resultaten
Bovenstaande figuur laat eerste resultaten zien. Zoals te zien zijn er overdag meer schoolvormende vissen aanwezig en zijn de vissen ’s nachts meer verspreid. Omdat het moeilijk is om de soort te bepalen aan de hand van de akoestische beelden, voert Margot een parallelle studie uit waarbij zij met een ankerkuilnet monsters neemt om de soorten en samenstelling van scholen vis te bepalen.
Tussen Rottumeroog en Borkum
Het WBAT frame is geplaatst tussen Rottumeroog en het eiland Borkum. Het frame ligt op Duits grondgebied, maar door een goede samenwerking van Rijkswaterstaat met het Duitse WSV werd de Duitse vergunning verleend en kon het frame voor een jaar geplaatst worden. Het frame ligt verankert met ketting en steen van 3000 kg, waardoor het risico op verplaatsen van het frame nihil is en er geen hinder is voor scheepvaart en visserij. Ook is er een boei uitgelegd waardoor het frame makkelijk terug te vinden is.
Data uitlezen
De zware installaties op de zeebodem moeten regelmatig worden opgehaald voor het uitlezen van data en onderhoud. De sonarinstallaties worden door de ervaren bemanning van een betonningsvaartuig, de “Terschelling”, uitgezet en opgehaald. Ondanks de problemen die de zeer actieve zeebodem in deze regio veroorzaakt, zorgt de toewijding van Arjen Ponger en zijn Rijkswaterstaat-team ervoor dat de apparatuur intact wordt opgehaald.
Westelijk vs. oostelijk wad
Doordat we nu echoloodapparatuur hebben in zowel het Marsdiep als in de Eems, kunnen we de vergelijking gaan maken tussen westelijk en oostelijk wad. Zien we in het oosten dezelfde patronen in activiteit van schoolvormende vis ten opzichte van getij, dag en seizoen? En hoe zit het met het gedrag (wel of niet schoolvormend en positie in de waterkolom)? Interessante vragen waar we met dit onderzoek antwoorden op hopen te vinden.
Dit onderzoek wordt gefinancierd door het project ‘Waddentools Swimway Waddenzee’.
LAATSTE NIEUWS
Vijf jaar lang hebben meer dan twintig onderzoekers nieuwe ecologische kennis verworven over de onderwaternatuur van de Waddenzee, een vaak onderbelicht maar belangrijk onderdeel van dit ecosysteem. De projecten Waddenmozaïek en Swimway Waddenzee richtten zich specifiek op dit aspect van de Waddenzeenatuur. De resultaten hebben belangrijke ontdekkingen opgeleverd over het onderwaterleven, die op 25 maart gepresenteerd worden. Daarbij ligt de nadruk op de toepassing van deze bevindingen in toekomstig beheer.
Vijf jaar lang hebben meer dan twintig onderzoekers nieuwe ecologische kennis verworven over de onderwaternatuur van de Waddenzee, een vaak onderbelicht maar belangrijk onderdeel van dit ecosysteem. De projecten Waddenmozaïek en Swimway Waddenzee richtten zich specifiek op dit aspect van de Waddenzeenatuur. De resultaten hebben belangrijke ontdekkingen opgeleverd over het onderwaterleven, die op 25 maart gepresenteerd worden. Daarbij ligt de nadruk op de toepassing van deze bevindingen in toekomstig beheer.
Grote vissoorten die in de zomer in de Waddenzee leven, blijken ’s winters een flinke reis te maken. Dat ontdekte promovenda Jena Edwards door de vissen een zender te geven. Ook zag ze hoe gezenderde dieren heel specifieke plekken van de Waddenzee gebruiken, kennis die van pas komt bij het beheer van de Waddenzee.
Kwelders blijken belangrijke leefgebieden voor sommige vissoorten in de Waddenzee. Daarbij hebben vissen een duidelijke voorkeur voor kwelders met meer natuurlijke kenmerken, zoals een geleidelijke zoet-zoutovergang. Dat blijkt uit promotie-onderzoek van Hannah Charan-Dixon.
Dankzij een heel palet aan innovatieve onderzoeksmethoden weet promovenda Margot Maathuis nu veel meer over de rol van de Waddenzee in de levenscyclus van onder andere de haring.
Hoe zal het met de vissen in de Waddenzee gaan als de omstandigheden veranderen? Wat als het water veel warmer wordt? Promovendus Bass Dye onderzocht, vanuit het project Waddentools Swimway Waddenzee, temperatuurvoorkeuren van vissen en maakte daarmee een voorspellingsmodel.
Wij nodigen u van harte uit voor het eindsymposium van de onderzoeksprojecten Waddenmozaïek en Waddentools Swimway. Dit symposium is een gelegenheid om de nieuwste inzichten en resultaten te ontdekken die direct van belang zijn voor het beheer en beleid van het Waddengebied.
Een nieuwe studie in het ICES Journal of Marine Sciences laat zien dat jonge haring en sprot in de Nederlandse Waddenzee voornamelijk opportunistisch eten, zonder een sterke voorkeur voor specifieke prooien. De conditie en het dieet van deze pelagische vissen vertonen een duidelijk seizoensgebonden patroon.
De Waddenzee is van cruciaal belang voor de levenscyclus van vele vissoorten. Sinds de jaren tachtig nemen de populaties migrerende vissen in dit gebied af. De oorzaak van deze afname is nog niet duidelijk.
Voor het eerst zijn de onderwatergeluiden van de Waddenzee onderzocht, beschreven en geclassificeerd. Dit werd gedaan door Maryann Watson, van de Marine Ecology Groep aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar onderzoek helpt ons beter te begrijpen hoe het leven in de zee functioneert en hoe gezond onze zeeën zijn.
