NIEUWS
Slimme technologie volgt migrerende vissen in de Waddenzee
16 juli 2024
De Waddenzee is van cruciaal belang voor de levenscyclus van vele vissoorten. Sinds de jaren tachtig nemen de populaties migrerende vissen in dit gebied af. De oorzaak van deze afname is nog niet duidelijk. Promovendus Jena Edwards volgt al enkele jaren grote vissoorten in de Waddenzee. In haar recente studie beschrijft zij hoe verschillende (volg)technieken gecombineerd kunnen worden, om essentiële informatie te verkrijgen voor de bescherming van deze migrerende vissen.
Grote migrerende vissen in de Waddenzee
De Waddenzee is een belangrijke habitat voor diverse vogels, vissen en zeezoogdieren. Vissen gebruiken dit gebied om te jagen, te groeien en te migreren tussen zoetwatergebieden en de Noordzee. Ondanks beschermingsmaatregelen blijft het aantal migrerende vissen afnemen. Visserij, habitatvernietiging en klimaatverandering zijn mogelijke oorzaken. Het is echter onduidelijk waar en wanneer vissen de meeste bedreigingen ondervinden. Dit maakt effectieve bescherming moeilijk.
Bewegingsecologie als beschermingsinstrument
Het bestuderen van dierbewegingen, ‘movement ecology’ genoemd, helpt wetenschappers om migratiegedrag en gebruik van de leefomgeving te begrijpen. Dit inzicht is cruciaal voor het voorspellen van de impact van visserij en milieuveranderingen op de overleving en voortplanting van vissen. Er zijn verschillende technieken beschikbaar die elk hun eigen sterke en zwakke punten hebben.
Innovatieve volgmethoden
Edwards en haar team gebruiken verschillende volgtechnieken: satelliet-, akoestische zenders en ‘biologgers’. Deze laatste slaat continu omgeving, temperatuur en diepte van de vis op. Op deze manier worden visbewegingen in en buiten de Waddenzee bestudeerd. Door deze technieken te combineren, is het mogelijk om zowel lokale als langeafstandsbewegingen onderwater te registreren. De grootte van het vislichaam bepaalt welk type zender gebruikt kan worden. Daarom werd eerst onderzocht welke migrerende vissen in de Waddenzee groot genoeg waren voor dit onderzoek. Dit blijken 28 vissoorten te zijn. Zes van deze soorten worden ernstig bedreigd en hebben dus extra belang bij het onderzoek.
Voorbeeldsoorten en toekomstig onderzoek
Het onderzoek toont aan welke inzichten verkregen kunnen worden door zenderdata van vier vissoorten te analyseren: de zeebaars, diklipharder, zeeforel en ruwe haai. Deze voorbeelden zijn niet alleen inspiratie voor toekomstig onderzoek naar vismigratie, maar kunnen ook bijdragen aan de bescherming van migrerende vissen in de Waddenzee. Door nauwkeurig vast te stellen welke vissen welke gebieden wanneer gebruiken, zou bijvoorbeeld de visserijdruk in deze gebieden verminderd kunnen worden tijdens cruciale periodes. Dit kan helpen om de vispopulatie op een effectieve en efficiënte manier te ondersteunen.
Beheer
Rijkswaterstaat (RWS) vindt de opgedane kennis uit het Swimway onderzoek heel waardevol en neemt het aangepaste Swimway Receiver Netwerk de komende jaren in beheer. Ook laten zij extra vissen van zenders voorzien. Zo vergroot RWS het inzicht in hoe vissen de Waddenzee gebruiken. Daarnaast wil RWS meer leren over de inrichting en het beheer van zoet-zoutovergangen voor trekvissen.
Meer informatie
Lees het wetenschappelijk artikel over dit onderzoek: ‘A multi-scale tracking approach for conserving large migratory fish in an open coastal environment.’
Bekijk ook de video over het onderzoek van Jena.
Afbeelding: Jena Edwards aan het werk (door Mark Rademaker).
LAATSTE NIEUWS
Een nieuwe studie in het ICES Journal of Marine Sciences laat zien dat jonge haring en sprot in de Nederlandse Waddenzee voornamelijk opportunistisch eten, zonder een sterke voorkeur voor specifieke prooien. De conditie en het dieet van deze pelagische vissen vertonen een duidelijk seizoensgebonden patroon.
De Waddenzee is van cruciaal belang voor de levenscyclus van vele vissoorten. Sinds de jaren tachtig nemen de populaties migrerende vissen in dit gebied af. De oorzaak van deze afname is nog niet duidelijk.
Voor het eerst zijn de onderwatergeluiden van de Waddenzee onderzocht, beschreven en geclassificeerd. Dit werd gedaan door Maryann Watson, van de Marine Ecology Groep aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar onderzoek helpt ons beter te begrijpen hoe het leven in de zee functioneert en hoe gezond onze zeeën zijn.
Langs de Waddenzeedijk bij Lauwersoog zijn enkele jaren geleden kunstriffen geplaatst in de Waddenzee. Met verschillende rif-ontwerpen wordt onderzocht of de dijk hiermee een interessantere leefomgeving wordt voor vissen en ander onderwaterleven. Tot grote verbazing van de onderzoekers werden er onlangs twee volwassen hondshaaien aangetroffen.
Binnen de Trilateral Wadden Sea Cooperation (TWSC) wordt van 17 tot en met 19 april 2024 in Groningen de Swimway 2024 conferentie gehouden. Ook vanuit ons Waddentools project ‘Waddentools Swimway Waddenzee’, worden tijdens deze conferentie meerdere presentaties gegeven.
Free Flowing Rivers komt naar Groningen! Free Flow 2024 is een internationale conferentie over het beschermen en herstellen van vrij stromende rivieren, waar beleidsmakers, rivierbeheerders, ecologen, onderzoekers, studenten en de industrie samenkomen.
Voor koudbloedige soorten bepaalt temperatuur hun activiteit en stofwisseling: als het warm genoeg is, worden ze actief en als het te koud wordt, houden ze zich gedeisd. Maar behalve op temperatuur reageren vissen op meer omgevingsfactoren: bijvoorbeeld de aanwezigheid van beschutting om te schuilen voor predatoren.
Vorige week vond de Stakeholderbijeenkomst van het Waddentools Swimway project plaats en interviewde Omrop Fryslân onderzoekscoördinator Ingrid Tulp. Nu het veldwerk zo goed als afgerond is stromen de eerste resultaten en publicaties binnen. Wat betekenen deze resultaten voor de toekomst?
Ook in onze eigen Waddenzee komen wetenschappers soms niet verder met kennisontwikkeling. Omdat ze de juiste gereedschappen niet hebben om bepaalde plekken te bereiken. In een nieuwe studie laat onderzoeker Margot Maathuis echter zien hoe door met geluidsgolven te werken vooruitgang is geboekt in visonderzoek in de Waddenzee.
Inmiddels is het meeste veldwerk verricht en komen de eerste resultaten boven water. Wij praten u dan ook graag bij op maandag 6 november in de Biotoop in Haren.
