NIEUWS
Digitaal netwerk voor grote vissen in de Waddenzee
12 mei 2021
Afgelopen week zijn de eerste van de ruim 100 ontvangers geplaatst op boeien van Rijkswaterstaat in de westelijke Waddenzee. Doel is om gezenderde grote vissen die van de Noordzee, tussen Texel, Vlieland en Terschelling, naar de Waddenzee zwemmen te detecteren en te volgen. Zo komen we meer te weten over hun gedrag, de zwemroutes en de knelpunten in de Waddenzee. Deze kennis helpt ons te bepalen welke maatregelen we kunnen treffen ter verbetering van de visstand in de Waddenzee.
Innovatief onderzoek
Onderwaternatuur is lastig te meten, de Waddenzee is troebel en de natuur is onzichtbaar. Door innovatieve technieken te gebruiken zoals grote vissen te voorzien van een zender en ze te volgen, verwachten wij een beeld te krijgen van wat hun belangrijkste routes zijn en hoe de grote vis zich verspreidt over de Waddenzee. Met deze kennis kunnen we de effectiviteit van vispassages, paai- en opgroeigebieden in beeld brengen en betere maatregelen treffen om de visstand te herstellen.
Zenders en ontvangers
Dit jaar worden ongeveer 400 vissen voorzien van een zender. De vissen worden door sport- en beroepsvissers gevangen in de zomer (zeebaars, harder, ruwe haai) en in het najaar (zeeforel). De zender is iets kleiner dan een grote paperclip en wordt onder verdoving diervriendelijk in de buikholte van de vis geplaatst.
Wanneer een gezenderde vis in de buurt van een ontvanger is, wordt het unieke nummer en de tijd opgeslagen in het geheugen van de ontvanger. In de hele maand mei worden er op 100 strategische plekken in de westelijke Waddenzee ontvangers op bestaande boeien van Rijkswaterstaat geplaatst. De ontvangers zijn sterk genoeg om in een range van 0 tot 150 m de vis te detecteren. De geplaatste zenders kunnen wel 15 maanden signalen blijven zenden.
Het aangelegde monitoringsnetwerk is onderdeel van het deelproject ‘Hoe gebruiken grote vissen de Waddenzee?’. Onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en Wageningen Marine Research (WMR) lezen de opgeslagen data uit met speciaal ontwikkelde software en analyseren de gegevens.
Vismonitoring tot over de grens
Het uitgebreide detectienetwerk is het eerste grote netwerk in de Waddenzee. Daarnaast sluit dit netwerk aan op bestaande netwerken in andere grote wateren die aansluiten op de Waddenzee. Meerdere onderzoeksprojecten in het Lauwersmeer, IJsselmeer en Eems-Dollard werken met dezelfde zenders en ontvangers. Daarnaast zijn er ook netwerken in Duitsland (o.a. in de Eems) en België (Schelde) wat het mogelijk maakt om vissen over landgrenzen heen te volgen.
LAATSTE NIEUWS
Voor koudbloedige soorten bepaalt temperatuur hun activiteit en stofwisseling: als het warm genoeg is, worden ze actief en als het te koud wordt, houden ze zich gedeisd. Maar behalve op temperatuur reageren vissen op meer omgevingsfactoren: bijvoorbeeld de aanwezigheid van beschutting om te schuilen voor predatoren.
Vorige week vond de Stakeholderbijeenkomst van het Waddentools Swimway project plaats en interviewde Omrop Fryslân onderzoekscoördinator Ingrid Tulp. Nu het veldwerk zo goed als afgerond is stromen de eerste resultaten en publicaties binnen. Wat betekenen deze resultaten voor de toekomst?
Ook in onze eigen Waddenzee komen wetenschappers soms niet verder met kennisontwikkeling. Omdat ze de juiste gereedschappen niet hebben om bepaalde plekken te bereiken. In een nieuwe studie laat onderzoeker Margot Maathuis echter zien hoe door met geluidsgolven te werken vooruitgang is geboekt in visonderzoek in de Waddenzee.
Inmiddels is het meeste veldwerk verricht en komen de eerste resultaten boven water. Wij praten u dan ook graag bij op maandag 6 november in de Biotoop in Haren.
Hoe meer je over vis in de Waddenzee weet, hoe beter je kunt voorspellen wat er gebeurt als die zee verandert. Post-doc Hanna ten Brink werkt aan modellen die voorspellen hoe vispopulaties reageren op veranderingen in de Waddenzee en maatregelen door de mens.
Mariene ecoloog Hannah Charan-Dixon doet onderzoek naar de vissen in Nederlandse kwelders en de Waddenzee. Op die manier krijgt ze meer inzicht in de visstand en gezondheid van vissen in Nederland. Hoe gaat het met de vis in Nederland? En hoe ziet het onderzoek van Hannah eruit?
Een emmertje water uit de Waddenzee scheppen, meer hoefden schoolkinderen eind september niet te doen om erachter te komen welke vis er in de Waddenzee zwemt. Met de moderne techniek eDNA wordt dat in het laboratorium achterhaald.
Als wetenschappelijk coördinator bewaakt ze de samenhang tussen alle deelonderzoeken, ondersteunt ze de promovendi en zorgt ze voor de vertaling richting de praktijk. Het maakt Ingrid Tulp de spin in het onderzoeksweb van het project Waddentools Swimway Waddenzee.
In de Waddenzee, komen grote vissen als zeebaars, zeeforel en zelfs ruwe haai voor. Maar wanneer, hoe lang en welk deel van hun leven zijn ze daar? Jena Edwards zoekt het uit door ze te zenderen en te volgen met een groot netwerk aan ontvangers.
Sinds november 2021 liggen langs de Groningse Lauwersmeerdijk 48 kunstmatige riffen om de onderwaternatuur van de Waddenzee te versterken. Onderzoekers hebben de riffen langs de Lauwersmeerdijk voor het eerst naar boven gehaald, om te kijken wat er op en rond leeft.
