NIEUWS
Digitaal netwerk voor grote vissen in de Waddenzee
12 mei 2021
Afgelopen week zijn de eerste van de ruim 100 ontvangers geplaatst op boeien van Rijkswaterstaat in de westelijke Waddenzee. Doel is om gezenderde grote vissen die van de Noordzee, tussen Texel, Vlieland en Terschelling, naar de Waddenzee zwemmen te detecteren en te volgen. Zo komen we meer te weten over hun gedrag, de zwemroutes en de knelpunten in de Waddenzee. Deze kennis helpt ons te bepalen welke maatregelen we kunnen treffen ter verbetering van de visstand in de Waddenzee.
Innovatief onderzoek
Onderwaternatuur is lastig te meten, de Waddenzee is troebel en de natuur is onzichtbaar. Door innovatieve technieken te gebruiken zoals grote vissen te voorzien van een zender en ze te volgen, verwachten wij een beeld te krijgen van wat hun belangrijkste routes zijn en hoe de grote vis zich verspreidt over de Waddenzee. Met deze kennis kunnen we de effectiviteit van vispassages, paai- en opgroeigebieden in beeld brengen en betere maatregelen treffen om de visstand te herstellen.
Zenders en ontvangers
Dit jaar worden ongeveer 400 vissen voorzien van een zender. De vissen worden door sport- en beroepsvissers gevangen in de zomer (zeebaars, harder, ruwe haai) en in het najaar (zeeforel). De zender is iets kleiner dan een grote paperclip en wordt onder verdoving diervriendelijk in de buikholte van de vis geplaatst.
Wanneer een gezenderde vis in de buurt van een ontvanger is, wordt het unieke nummer en de tijd opgeslagen in het geheugen van de ontvanger. In de hele maand mei worden er op 100 strategische plekken in de westelijke Waddenzee ontvangers op bestaande boeien van Rijkswaterstaat geplaatst. De ontvangers zijn sterk genoeg om in een range van 0 tot 150 m de vis te detecteren. De geplaatste zenders kunnen wel 15 maanden signalen blijven zenden.
Het aangelegde monitoringsnetwerk is onderdeel van het deelproject ‘Hoe gebruiken grote vissen de Waddenzee?’. Onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en Wageningen Marine Research (WMR) lezen de opgeslagen data uit met speciaal ontwikkelde software en analyseren de gegevens.
Vismonitoring tot over de grens
Het uitgebreide detectienetwerk is het eerste grote netwerk in de Waddenzee. Daarnaast sluit dit netwerk aan op bestaande netwerken in andere grote wateren die aansluiten op de Waddenzee. Meerdere onderzoeksprojecten in het Lauwersmeer, IJsselmeer en Eems-Dollard werken met dezelfde zenders en ontvangers. Daarnaast zijn er ook netwerken in Duitsland (o.a. in de Eems) en België (Schelde) wat het mogelijk maakt om vissen over landgrenzen heen te volgen.
LAATSTE NIEUWS
Als wetenschappelijk coördinator bewaakt ze de samenhang tussen alle deelonderzoeken, ondersteunt ze de promovendi en zorgt ze voor de vertaling richting de praktijk. Het maakt Ingrid Tulp de spin in het onderzoeksweb van het project Waddentools Swimway Waddenzee.
In de Waddenzee, komen grote vissen als zeebaars, zeeforel en zelfs ruwe haai voor. Maar wanneer, hoe lang en welk deel van hun leven zijn ze daar? Jena Edwards zoekt het uit door ze te zenderen en te volgen met een groot netwerk aan ontvangers.
Sinds november 2021 liggen langs de Groningse Lauwersmeerdijk 48 kunstmatige riffen om de onderwaternatuur van de Waddenzee te versterken. Onderzoekers hebben de riffen langs de Lauwersmeerdijk voor het eerst naar boven gehaald, om te kijken wat er op en rond leeft.
Het voordeel van grote vissoorten is dat we ze individueel kunnen volgen door ze een zender mee te geven. In deze video legt onderzoekster Jena Edwards uit hoe dat in zijn werk gaat.
Onderzoekers van het project Swimway Waddenzee hebben afgelopen week verschillende pasgeboren ruwe haaien gevangen rondom Terschelling en Ameland. De haaien werden gevangen voor onderzoeksdoeleinden.
Akoestische meetapparatuur op de bodem van het Marsdiep geeft promovendus Margot Maathuis informatie over visscholen in de Waddenzee. Om die info ook op haar computer te krijgen, moet ze de apparatuur eens in de twee maanden omhoog halen. Dat gebeurt met groot materieel, en blijkt zo eenvoudig nog niet.
Afgelopen jaren is Waddentools van start gegaan met onderzoek naar maatregelen voor herstel van de Waddenzee. De onderzoekers van de deelprojecten Wij & Wadvogels, Waddentools Swimway Waddenzee en Waddenmozaïek presenteerden op 30 juni hun eerste resultaten.
Veel onderzoek binnen het Swimway-project vindt natuurlijk plaats in de Waddenzee, maar soms is een gecontroleerde omgeving nodig om specifieke kennis op te doen. Zo onderzoekt Bass de temperatuurvoorkeuren van vis in het laboratorium in IJmuiden.
Afgelopen donderdag vond er in in het kader van het Waddentools Swimway project een informatiebijeenkomst plaats in Den Oever. Hier werden de laatste ontwikkelingen en bevindingen binnen het project gedeeld met geïnteresseerden.
Op 10 maart is er in het kader van het Waddentools Swimway project door Rijkswaterstaat vaste echoloodapparatuur geplaatst in de Eems. Vorig jaar werd soortgelijke apparatuur ook al geplaatst in het Marsdiep. Met behulp van deze apparatuur onderzoekt Margot Maathuis het gedrag en de biomassa van vis in de Waddenzee.
