Onderwatergeluiden geven nieuwe kijk op Waddenzee

9 juli 2024

Voor het eerst zijn de onderwatergeluiden van de Waddenzee onderzocht, beschreven en geclassificeerd. Dit werd gedaan door Maryann Watson, van de Marine Ecology Groep aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar onderzoek helpt ons beter te begrijpen hoe het leven in de zee functioneert en hoe gezond onze zeeën zijn. Onderwatergeluiden worden gemaakt door zeeorganismen tijdens dagelijkse activiteiten zoals: bewegen, eten, verkennen en communiceren. Veel van deze geluiden zijn uniek voor specifieke soorten en kunnen ons meer vertellen over het leven onder water. Geluiden kunnen daarom worden gebruikt om onderwateractiviteiten te detecteren en te fungeren als een maat voor biodiversiteit.

Communicatie en gedrag
Geluiden kunnen een bijeffect zijn van activiteiten. Maar zeeorganismen maken vaak geluiden om met elkaar te communiceren, om hun weg te vinden of om voedsel te zoeken. Geluiden kunnen worden gebruikt om elkaar te waarschuwen, territoria te markeren of om te paren. Dit geldt vooral voor zeezoogdieren zoals zeehonden en bruinvissen, maar ook voor veel vissoorten. Door de geluiden te beluisteren, kunnen we meer te weten komen over het aantal vissen, maar ook wat ze aan het doen zijn. Dit helpt niet alleen om de gezondheid en kwaliteit van verschillende zeegebieden te beoordelen, maar ook om erachter te komen welke functie bepaalde gebieden hebben voor de vissen.

Een bibliotheek van geluiden
Om de biodiversiteit van de zee door middel van geluid te kunnen meten, is er een bibliotheek van geluiden nodig. Deze kan helpen om geluiden te koppelen aan verschillende zeedieren. Momenteel bestaat er echter nog geen uitgebreide verzameling van onderwatergeluiden, zoals we die wel hebben voor vogels en insecten. Daarom is het belangrijk om te beginnen met het vastleggen en catalogiseren van de geluiden in onze zeeën.

Eerste verzameling van geluiden uit de Waddenzee
Het onderzoek heeft inmiddels een eerste verzameling vastgelegd van 14 verschillende soorten (biologische) geluidstypen in de Nederlandse Waddenzee. Deze geluiden werden opgenomen op verschillende locaties, waaronder een natuurlijk oesterrif bij Texel, een oesterrif langs de Afsluitdijk en kunstmatige riffen in het Eilandse gat. Veel van de geluiden waren passieve geluiden die typisch worden geproduceerd door ongewervelden en vissen: knallen, kloppen en schrapen. Andere geluiden waren typisch voor communicatie tussen vissen, zoals trommelen, bubbelgeluiden, grommen, kliks en tikken. Op de kunstmatige riffen, werden geluiden gehoord van zeehonden, zoals niezen, grommen en ploppen. Op alle riffen waren meer geluiden dan in vergelijkbare gebieden zonder riffen. Dit geeft aan dat vissen en zeehonden worden aangetrokken tot deze structuren.

Toekomstige stappen
De volgende stap is om te onderzoeken welke vis welke geluiden maakt. Op deze manier kan er een soortspecifieke geluidsbibliotheek gemaakt worden. Het specificeren van geluidstypen is arbeidsintensief, omdat het geluid voor geluid verkend moet worden. Samen met andere onderzoeksgroepen in Nederland (Leiden en Wageningen) en België (Vlaams Instituut voor de Zee) wordt er momenteel gewerkt aan een geautomatiseerd systeem voor de geluidstypen.

Meer informatie
Lees het wetenschappelijk artikel (preprint) over dit onderzoek: ‘The biological soundscape of temperate reefs: characterizing natural and artificial reefs in the Dutch Wadden Sea’.

Bekijk ook de video over het onderzoek van Maryann.

Afbeelding bovenaan: hydrofoon op droogvallende wadplaten.
Bron: Maryann Watson.