NIEUWS
Echolood in de Eems
28 maart 2022
Op 10 maart is er in het kader van het Waddentools Swimway project door Rijkswaterstaat vaste echoloodapparatuur geplaatst in de Eems. Vorig jaar werd soortgelijke apparatuur ook al geplaatst in het Marsdiep. Met behulp van deze apparatuur onderzoekt Margot Maathuis het gedrag en de biomassa van vis in de Waddenzee.
De Nederlandse kustwateren zijn zeer rijk aan levende organismen, waaronder veel jonge vissoorten. De wateren van de Waddenzee in het bijzonder dienen als kinderkamer voor veel verschillende soorten. Deze zoutwaterdelta is verbonden met de Noordzee via verschillende smalle inhammen, die jaarrond door grote aantallen vissen worden gebruikt. Maar het gedrag en de aanwezigheid van de vis in de inhammen en de rol die de getijden en de dagelijkse en de seizoensgebonden ritmes spelen worden nog nauwelijks begrepen.
Echolood
Als onderdeel van haar promotieproject richt Margot Maathuis zich op het vinden van antwoorden op deze vragen met behulp van vaste echoloodapparatuur op de zeebodem. Echolood is een effectieve manier om organismen in het water te observeren door middel van geluidsgolven. Het echolood genereert ultrasone geluidsstralen die door de gehele waterkolom bewegen. Hoe troebel het water ook is, het geluid dat door de levende organismen weerkaatst wordt levert altijd een helder plaatje op. Deze onderwaterinstallaties, WBAT’s geheten, werken autonoom. Elke negentig minuten worden ze automatisch geactiveerd om gedurende enkele minuten hoge-resolutie beelden te nemen, waarna ze weer in stand-by modus gaan om de accu te sparen. De data toont zowel de individuele vissen als de scholen. Deze beelden bevatten belangrijke informatie over de zwemsnelheid, richting, omvang, diepte en hoeveelheid vis.
Eerste resultaten
Bovenstaande figuur laat eerste resultaten zien. Zoals te zien zijn er overdag meer schoolvormende vissen aanwezig en zijn de vissen ’s nachts meer verspreid. Omdat het moeilijk is om de soort te bepalen aan de hand van de akoestische beelden, voert Margot een parallelle studie uit waarbij zij met een ankerkuilnet monsters neemt om de soorten en samenstelling van scholen vis te bepalen.
Tussen Rottumeroog en Borkum
Het WBAT frame is geplaatst tussen Rottumeroog en het eiland Borkum. Het frame ligt op Duits grondgebied, maar door een goede samenwerking van Rijkswaterstaat met het Duitse WSV werd de Duitse vergunning verleend en kon het frame voor een jaar geplaatst worden. Het frame ligt verankert met ketting en steen van 3000 kg, waardoor het risico op verplaatsen van het frame nihil is en er geen hinder is voor scheepvaart en visserij. Ook is er een boei uitgelegd waardoor het frame makkelijk terug te vinden is.
Data uitlezen
De zware installaties op de zeebodem moeten regelmatig worden opgehaald voor het uitlezen van data en onderhoud. De sonarinstallaties worden door de ervaren bemanning van een betonningsvaartuig, de “Terschelling”, uitgezet en opgehaald. Ondanks de problemen die de zeer actieve zeebodem in deze regio veroorzaakt, zorgt de toewijding van Arjen Ponger en zijn Rijkswaterstaat-team ervoor dat de apparatuur intact wordt opgehaald.
Westelijk vs. oostelijk wad
Doordat we nu echoloodapparatuur hebben in zowel het Marsdiep als in de Eems, kunnen we de vergelijking gaan maken tussen westelijk en oostelijk wad. Zien we in het oosten dezelfde patronen in activiteit van schoolvormende vis ten opzichte van getij, dag en seizoen? En hoe zit het met het gedrag (wel of niet schoolvormend en positie in de waterkolom)? Interessante vragen waar we met dit onderzoek antwoorden op hopen te vinden.
Dit onderzoek wordt gefinancierd door het project ‘Waddentools Swimway Waddenzee’.
LAATSTE NIEUWS
Langs de Waddenzeedijk bij Lauwersoog zijn enkele jaren geleden kunstriffen geplaatst in de Waddenzee. Met verschillende rif-ontwerpen wordt onderzocht of de dijk hiermee een interessantere leefomgeving wordt voor vissen en ander onderwaterleven. Tot grote verbazing van de onderzoekers werden er onlangs twee volwassen hondshaaien aangetroffen.
Binnen de Trilateral Wadden Sea Cooperation (TWSC) wordt van 17 tot en met 19 april 2024 in Groningen de Swimway 2024 conferentie gehouden. Ook vanuit ons Waddentools project ‘Waddentools Swimway Waddenzee’, worden tijdens deze conferentie meerdere presentaties gegeven.
Free Flowing Rivers komt naar Groningen! Free Flow 2024 is een internationale conferentie over het beschermen en herstellen van vrij stromende rivieren, waar beleidsmakers, rivierbeheerders, ecologen, onderzoekers, studenten en de industrie samenkomen.
Voor koudbloedige soorten bepaalt temperatuur hun activiteit en stofwisseling: als het warm genoeg is, worden ze actief en als het te koud wordt, houden ze zich gedeisd. Maar behalve op temperatuur reageren vissen op meer omgevingsfactoren: bijvoorbeeld de aanwezigheid van beschutting om te schuilen voor predatoren.
Vorige week vond de Stakeholderbijeenkomst van het Waddentools Swimway project plaats en interviewde Omrop Fryslân onderzoekscoördinator Ingrid Tulp. Nu het veldwerk zo goed als afgerond is stromen de eerste resultaten en publicaties binnen. Wat betekenen deze resultaten voor de toekomst?
Ook in onze eigen Waddenzee komen wetenschappers soms niet verder met kennisontwikkeling. Omdat ze de juiste gereedschappen niet hebben om bepaalde plekken te bereiken. In een nieuwe studie laat onderzoeker Margot Maathuis echter zien hoe door met geluidsgolven te werken vooruitgang is geboekt in visonderzoek in de Waddenzee.
Inmiddels is het meeste veldwerk verricht en komen de eerste resultaten boven water. Wij praten u dan ook graag bij op maandag 6 november in de Biotoop in Haren.
Hoe meer je over vis in de Waddenzee weet, hoe beter je kunt voorspellen wat er gebeurt als die zee verandert. Post-doc Hanna ten Brink werkt aan modellen die voorspellen hoe vispopulaties reageren op veranderingen in de Waddenzee en maatregelen door de mens.
Mariene ecoloog Hannah Charan-Dixon doet onderzoek naar de vissen in Nederlandse kwelders en de Waddenzee. Op die manier krijgt ze meer inzicht in de visstand en gezondheid van vissen in Nederland. Hoe gaat het met de vis in Nederland? En hoe ziet het onderzoek van Hannah eruit?
Een emmertje water uit de Waddenzee scheppen, meer hoefden schoolkinderen eind september niet te doen om erachter te komen welke vis er in de Waddenzee zwemt. Met de moderne techniek eDNA wordt dat in het laboratorium achterhaald.
