NIEUWS
Hannah onderzoekt vissen op het droge
3 februari 2022
Hannah Charan-Dixon is een groot deel van het jaar te vinden op de kwelder. Deze strook langs de Waddenkust die deels overstroomt bij hoogwater, is niet alleen belangrijk voor planten en vogels: Hannah onderzoekt welke rol de kwelder heeft in de levenscyclus van vissoorten.
Urenlang grote bakken met kleine visjes, garnalen en kwallen uitpluizen en alle gevangen dieren op naam brengen en tellen. Dat is hoe het veldwerk van promovenda Hannah Charan-Dixon van de Rijksuniversiteit Groningen eruitziet. Hannah zet samen met een groepje studenten fuiken in de geulen op de kwelder. Bij laag water legen de onderzoekers de netten en inventariseren ze de vangst. “Dat vertelt ons iets over de aantallen van verschillende soorten vis die de kwelders bezoeken en hoe dat fluctueert gedurende het jaar, bijvoorbeeld tussen de seizoenen”, legt Hannah uit.
Hannah onderzoekt het belang van de randen van het wad, met name de kwelders, voor verschillende vissoorten. Er zijn al veel langer aanwijzingen dat de kwelders fungeren als kinderkamer voor enkele soorten, maar recenter buitenlands onderzoek wijst erop dat vissen mogelijk ook tijdelijk de kwelder gebruiken voor bescherming en om eten te zoeken.
Vissen eten insecten
Daarbij gaat het mogelijk om een verrassende voedselbron: insecten die op land leven. “Je hebt plekken waar uitwisseling is tussen de kwelder en de kreken. De vissen kunnen daardoor een stukje de kwelder op zwemmen en de insecten kunnen ook de geulen inspoelen. Zeker bij extra hoog water zoals springtij kunnen de insecten beschikbaar zijn voor vis en van de kwelder afspoelen”, zegt Hannah. Deze kennis komt dus nu nog uit studies elders in Europa. Of het ook in de Waddenzee zo werkt, wordt nu onderzocht. “We zetten op dit moment fuiken om eerst te kijken welke vissoorten de kwelder gebruiken in welk deel van het jaar. Volgend jaar willen we het voedselweb in kaart brengen, onderzoeken wat het dieet van de vissen is en ook de hoeveelheid insecten in de verschillende kwelders meten.”
Met Hannah mee de kwelder op
Sterk verschillende kwelders
Het onderzoek vindt plaats op drie heel verschillende kwelders: de vastelandskwelder van Groningen nabij Noordpolderzijl, die van Friesland bij Blije en de kwelder van Schiermonnikoog. De vastelandskwelders zijn door mensen aangelegd en worden kunstmatig ontwaterd. Die op Schiermonnikoog is van natuurlijke oorsprong en heeft natuurlijke geulen. Ook het beheer verschilt tussen de kwelders. “Zo kunnen we de invloed van het kwelderbeheer goed vergelijken en conclusies trekken over het effect daarvan op kwelders als leefgebied voor vissen”, aldus Hannah.
Variatie gedurende het jaar
Conclusies zijn op dit moment nog niet te trekken, maar Hannah heeft al wel interessante observaties gedaan. “Het interessantste tot nu toe vind ik de enorme variatie in de vangst gedurende het jaar. In het voorjaar hadden we ineens enorm veel jonge haring, dat was echt ongelooflijk. Maar dat bouwde heel snel af en sindsdien hebben we er nog maar een paar gevangen. Ik denk dat we veel kunnen leren over hoe vissoorten in verschillende delen van het jaar de kwelder gebruiken.“
Aanbevelingen voor beheer
Tot nu toe is het beheer van kwelders vaak heel erg gericht op de vegetatie en broedmogelijkheden voor vogels. Maar of dat beheer ook gunstig is voor vissen weten we nog niet. “De resultaten van dit onderzoek zullen laten zien hoe en waarom vissen dit specifieke habitat gebruiken. We testen welke maatregelen, zoals begrazing van de kwelder, of hoe de kwelder is opgebouwd, invloed heeft op de samenstelling of talrijkheid van vissen. Aan het eind van het project hopen we ook adviezen te kunnen geven over hoe het landgedeelte van de kwelder beheerd kan worden, om zo de functie van de kwelders voor vissen te verbeteren.”
LAATSTE NIEUWS
Een nieuwe studie in het ICES Journal of Marine Sciences laat zien dat jonge haring en sprot in de Nederlandse Waddenzee voornamelijk opportunistisch eten, zonder een sterke voorkeur voor specifieke prooien. De conditie en het dieet van deze pelagische vissen vertonen een duidelijk seizoensgebonden patroon.
De Waddenzee is van cruciaal belang voor de levenscyclus van vele vissoorten. Sinds de jaren tachtig nemen de populaties migrerende vissen in dit gebied af. De oorzaak van deze afname is nog niet duidelijk.
Voor het eerst zijn de onderwatergeluiden van de Waddenzee onderzocht, beschreven en geclassificeerd. Dit werd gedaan door Maryann Watson, van de Marine Ecology Groep aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar onderzoek helpt ons beter te begrijpen hoe het leven in de zee functioneert en hoe gezond onze zeeën zijn.
Langs de Waddenzeedijk bij Lauwersoog zijn enkele jaren geleden kunstriffen geplaatst in de Waddenzee. Met verschillende rif-ontwerpen wordt onderzocht of de dijk hiermee een interessantere leefomgeving wordt voor vissen en ander onderwaterleven. Tot grote verbazing van de onderzoekers werden er onlangs twee volwassen hondshaaien aangetroffen.
Binnen de Trilateral Wadden Sea Cooperation (TWSC) wordt van 17 tot en met 19 april 2024 in Groningen de Swimway 2024 conferentie gehouden. Ook vanuit ons Waddentools project ‘Waddentools Swimway Waddenzee’, worden tijdens deze conferentie meerdere presentaties gegeven.
Free Flowing Rivers komt naar Groningen! Free Flow 2024 is een internationale conferentie over het beschermen en herstellen van vrij stromende rivieren, waar beleidsmakers, rivierbeheerders, ecologen, onderzoekers, studenten en de industrie samenkomen.
Voor koudbloedige soorten bepaalt temperatuur hun activiteit en stofwisseling: als het warm genoeg is, worden ze actief en als het te koud wordt, houden ze zich gedeisd. Maar behalve op temperatuur reageren vissen op meer omgevingsfactoren: bijvoorbeeld de aanwezigheid van beschutting om te schuilen voor predatoren.
Vorige week vond de Stakeholderbijeenkomst van het Waddentools Swimway project plaats en interviewde Omrop Fryslân onderzoekscoördinator Ingrid Tulp. Nu het veldwerk zo goed als afgerond is stromen de eerste resultaten en publicaties binnen. Wat betekenen deze resultaten voor de toekomst?
Ook in onze eigen Waddenzee komen wetenschappers soms niet verder met kennisontwikkeling. Omdat ze de juiste gereedschappen niet hebben om bepaalde plekken te bereiken. In een nieuwe studie laat onderzoeker Margot Maathuis echter zien hoe door met geluidsgolven te werken vooruitgang is geboekt in visonderzoek in de Waddenzee.
Inmiddels is het meeste veldwerk verricht en komen de eerste resultaten boven water. Wij praten u dan ook graag bij op maandag 6 november in de Biotoop in Haren.
